Sáng ngày 12/12/2025, tại Quảng Ninh, Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia phối hợp Sở Y tế Quảng Ninh tổ chức hội thảo với chủ đề “Đề xuất chi trả bảo hiểm y tế trong hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người”. GS. TS Trần Văn Thuấn – Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia tham dự và chỉ đạo hội thảo. Ngoài ra, hội thảo còn có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục thuộc Bộ Y tế, Sở Y tế Quảng Ninh, cơ quan Bảo hiểm xã hội, TTĐPGTQG, các bệnh viện, cơ sở y tế… trên cả nước.
GS. TS Trần Văn Thuấn – Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại hội thảo.
Phát biểu khai mạc hội thảo, GS. TS Trần Văn Thuấn – Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, đây là chủ đề vừa mang tính chuyên môn, vừa nhân văn sâu sắc, đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên – từ cơ quan quản lí, cơ quan chi trả, đến các cơ sở y tế và các tổ chức vận động hiến mô, tạng.
Trong hơn 1 thập kỉ qua, chuyên ngành ghép tạng ở Việt Nam đã có những bước tiến dài. Hiện nay, cả nước đã có 31 bệnh viện đủ điều kiện ghép tạng. Các ekip phẫu thuật làm chủ nhiều kĩ thuật phức tạp như ghép thận, gan, tim, phổi, tuỵ, giác mạc… với kết quả chuyên môn ngày càng tiệm cận thế giới.
Mỗi năm, nước ta thực hiện hơn 1000 ca ghép – thuộc nhóm quốc gia có số ca ghép cao trong khu vực. Nguồn tạng hiến chủ yếu vẫn đến từ người cho sống. Mỗi ca ghép thành công là câu chuyện về y học hiện đại, sự hi sinh và trái tim nhân ái của người hiến và gia đình. Nhưng phía sau đó là cả hệ thống vận hành phức tạp từ tư vấn, vận động, chuẩn đoán, đánh giá chết não, hồi sức, bảo quản tạng, vận chuyển, phẫu thuật ghép, chăm sóc hồi sức tích cực, điều trị lâu dài bằng thuốc chống thải ghép, theo dõi suốt vòng đời. Mỗi khâu đều gắn với chi phí rất lớn. Nếu không có cơ chế tài chính bền vững và công bằng, đặc biệt là chi trả BHYT hợp lí thì nhiều người bệnh sẽ phải đứng ngoài cánh cửa phẫu thuật ghép tạng dù về mặt y khoa hoàn toàn có thể được cứu sống.
Thứ tưởng cho rằng, tại hội thảo này, câu hỏi không phải là ghép được bao nhiêu ca, mà là bao nhiêu người bệnh thực sự tiếp cận được ghép tạng mà không bị nghèo hoá, bao nhiêu người hiến – nhận được bảo vệ đầy đủ. Đây là phép thử điển hình cho 2 trụ cột của hệ thống y tế hiện đại là công bằng và bền vững. Nếu chi trả quá hẹp thì người bệnh khó tiếp cận, nếu chi trả thiếu khoa học thì hệ thống BHYT sẽ chịu áp lực rất lớn. Thách thức là tìm được điểm cân bằng vàng, ở đó người bệnh được bảo vệ tối đa, mà hệ thống BHYT vẫn vận hành bền vững.
Toàn cảnh hội thảo.
Thứ trưởng cũng nhấn mạnh một số định hướng trong thời gian tới:
1- Cần nhìn nhận hiến, lấy, ghép mô, tạng như một chuỗi dịch vụ liên tục chứ không chỉ là 1 ca phẫu thuật đơn lẻ. Xây dựng cơ chế chi trả BHYT bao quát toàn bộ chuỗi đó.
2- Cần cập nhật, mở rộng danh mục dịch vụ, kĩ thuật và thuốc liên quan ghép tạng để quỹ BHYT chi trả một cách có chọn lọc dựa trên bằng chứng khoa học.
3- Cần có cơ chế bảo vệ đặc biệt hơn với người hiến tạng sống: gói khám sức khoẻ định kì, tầm soát sớm các bệnh lí liên quan, hỗ trợ điều trị khi có biến chứng, tư vấn tâm lí, xã hội…
4- Cần tiếp tục hoàn thiện phương thức thanh toán và cơ chế giá dịch vụ ghép theo hướng minh bạch, phản ánh đúng chi phí, khuyến khích chất lượng và hiệu quả.
Những quốc gia có hệ thống ghép tạng phát triển trên thế giới đều có điểm chung là sự kết nối chặt chẽ của 3 trụ cột: khung pháp lí rõ ràng – hệ thống chuyên môn mạnh – cơ chế tài chính BHYT vững chắc. Thứ trưởng nhấn mạnh, VN đang có lợi thế về chuyên môn, có mạng lưới các TT ghép tạng ngày càng lớn mạnh. Nếu thiết kế được cơ chế chi trả BHYT hợp lí, nhân văn, cân bằng giữa khả năng chi trả của quỹ và quyền lợi chính đáng của người bệnh thì VN có thể thành điểm sáng của khu vực về ghép tạng trong thời gian không xa.
TS. BS. Nguyễn Trọng Diện – Giám đốc Sở Y tế Quảng Ninh chia sẻ về những khó khăn trong phát triển lĩnh vực hiến – ghép tạng tại địa phương.
Trình bày tham luận tại hổi thảo, PGS.TS Đồng Văn Hệ – Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia chia sẻ, BHYT không chỉ là cơ chế tài chính, mà còn là động lực phát triển chuyên ngành ghép tạng, giúp tăng số lượng ca hiến – ghép và giúp hệ thống hiến – ghép công bằng, phát triển bền vững.
PGS.TS Đồng Văn Hệ dẫn chứng một kết quả nghiên cứu của Bệnh viện Chợ Rẫy để nhấn mạnh rằng, càng nhiều người được ghép tạng thì quỹ BHYT càng giảm chi, người bệnh trở về lao động bình thường, có thể đóng góp cho gia đình và xã hội.
Cũng theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, nếu BHYT chi trả cho hoạt động hiến, nguồn tạng hiến từ người chết não, chết tim sẽ tăng; và nếu BHYT chi trả cho hoạt động ghép, chi phí của người bệnh sẽ giảm. Không thể tăng số ca ghép nếu BHYT chưa chi trả đầy đủ cho chuỗi hiến – ghép. BHYT cần xem ghép tạng là dịch vụ thiết yếu và đầu tư dài hạn. Gói chi trả cần trọn gói, bao gồm cả người hiến, người nhận và bệnh viện. BHYT là đòn bẩy chính sách giúp Việt Nam đạt mức 5-10 người hiến/1 triệu dân trong 5-10 năm tới, trong bối cảnh hiện nay chỉ đạt 0,63″, PGS.TS Đồng Văn Hệ kết luận.
PGS.TS Đồng Văn Hệ – Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia phát biểu tại hội thảo.
Tại hội thảo, các đại biểu đã bàn luận nhiều vấn đề xoay quanh vai trò của BHYT trong phát triển ghép tạng trên thế giới; cơ chế, quy định thanh toán chi trả BHYT trong hiến, lấy, ghép mô, BPCTN hiện nay; đề xuất lộ trình chi trả BHYT cho hoạt động hiến, ghép tạng tại VN…
Trong phiên thảo luận, các đại biểu, chuyên gia đã trao đổi thẳng thắn, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và đưa ra nhiều kiến nghị quan trọng nhằm hoàn thiện chính sách BHYT, bảo đảm quyền lợi cho người hiến và người bệnh chờ ghép.
Có thể nói, hội thảo là diễn đàn khoa học ý nghĩa, góp phần thúc đẩy chính sách nhân văn, phát triển bền vững ngành hiến – ghép mô, tạng tại Việt Nam.
